MEMORANDUM KRISIS AIR JOHOR

Jawatankuasa Bertindak Selamatkan Air Johor 29hb. September, 2005 Kepada, Y.A.B DATUK ABDUL GHANI BIN OTHMAN Menteri Besar Negeri Johor Darul Takzim Y.A.B DATUK, MEMORANDUM KRISIS BEKALAN AIR DI DAERAH KLUANG & BATU PAHAT Air adalah merupakan salah satu daripada keperluan asasi kehidupan manusia. Ketiadaan bekalan air yang tetap dan berterusan akan mengundang pelbagai masalah kepada kehidupan manusia samada dari segi kesihatan, ekonomi, sosial, psikologi dan sebagainya. Bagi mengelakkan perkara ini berlaku, air seharusnya diuruskan secara sistematik, efektif dan berkualiti. Sebagaimana yang dimaklumi, krisis bekalan air di Kluang dan Batu Pahat telah berlaku sekian lama tanpa proses penyelesaian yang konkrit dan berkesan. Tidak dinafikan kemarau adalah salah satu dari sebab berlakunya kejatuhan paras air di bawah paras kritikal (7.4 meter) di Empangan Sembrong tetapi disana terdapat banyak lagi faktor-faktor kesilapan manusia (human error) dilakukan oleh pihak Kerajaan Negeri Johor yang perlu diperbaiki dan diperbetulkan. Maksud firman Allah SWT ; “Telah nampak kerosakan di darat dan di laut di sebabkan kerana perbuatan tangan manusia supaya Allah SWT merasakan kepada mereka sebahagian dari akibat perbuatan mereka, agar mereka kembali ke jalan yang benar” (Ar-Rum : 41) JAWATANKUASA BERTINDAK SELAMATKAN AIR JOHOR (JBSAJ) berpendirian bahawa kesilapan besar yang dilakukan oleh Kerajaan Negeri Johor dalam menguruskan bekalan air bermula daripada dua (2) perjanjian yang ditandatangani sebagaimana berikut : 1. PERJANJIAN DENGAN EQUIVENTURES SDN. BHD Perjanjian ini ditandatangani pada 28 Jun 1992 bagi membina 2 loji rawatan air iaitu; a) Loji Rawatan Air Sg. Layang (Johor Bahru) b) Loji Rawatan Air Sg. Johor (Kota Tinggi) Berdasarkan kepada perjanjian ini Kerajaan Negeri terpaksa menjelaskan bayaran tetap secara bulanan sebanyak purata RM47 juta setahun bagi tempoh 20 tahun ke atas perbelanjaan modal yang dikeluarkan oleh Equiventures. Bayaran pada tahun 1998 adalah sebanyak RM58 juta. Selain itu Kerajaan Negeri perlu menjelaskan bayaran balik pembelian air bersih (bulk sales rate) kepada Equiventures sebanyak purata RM31 juta setahun bagi tempoh 20 tahun. Tahun 1998 bayarannya adalah sebanyak RM48 juta. Kerajaan Negeri sebenarnya terpaksa membeli air dengan harga 25% lebih tinggi daripada harga sebenar seperti yang dilaksanakan oleh Jabatan Bekalan Air (JBA). Beban bayaran yang berat ini telah menyebabkan Kerajaan Negeri berhutang dengan Kerajaan Persekutuan, Bank Dunia dan Bank Pembangunan Asia. 2. PERJANJIAN DENGAN SOUTHERN WATER CORPORATION (SWC) Perjanjian ini ditandatangani pada 31 Mei 1994 dengan memberikan SWC konsesi selama 20 tahun untuk mengendalikan 14 loji rawatan air di Batu Pahat, Muar, Segamat dan Kluang. Kerajaan Negeri melalui Syt. Air Johor Sdn. Bhd. (SAJ) perlu membeli air bersih (bulk sales rate) sebanyak purata RM35 juta setahun. Kerajaan Negeri melalui SAJ sekali lagi perlu membayar harga yang lebih tinggi berbanding kos sebenar jika SAJ kendalikannya sendiri. Bebanan hutang berterusan telah menyebabkan Kerajaan Negeri meminjam RM300 juta dari Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP). Pada tahun 2000 bilamana Syarikat Air Johor Sdn. Bhd. (SAJ) diswastakan kepada SAJ Holdings Sdn. Bhd. (SAJH), hutang Kerajaan Negeri atau SAJ adalah seperti berikut : Hutang kepada Kerajaan Persekutuan dan KWSP – RM1.105 bilion Tunggakan bayaran balik kepada Kerajaan Persekutuan & KWSP – RM116.7 juta Tunggakan kepada Equiventures & SWC – RM65 juta Menurut Kerajaan Negeri, penswastaan Syarikat Air Johor Sdn. Bhd. (SAJ) pada tahun 2000 kepada SAJ Holdings Sdn. Bhd. (SAJH) adalah bermatlamatkan ; Menyelesaikan masalah pembayaran pinjaman Meningkatkan keupayaan bagi memenuhi keperluan bekalan air pada masa hadapan. Mengendalikan operasi pengeluaran dan agihan bekalan air secara bersepadu pada paras kos perbandingan yang effisen lagi kompetatif. Membangunkan pengurusan bekalan air yang cekap dengan penggunaan teknologi terkini. Menjamin mutu bekalan air yang tinggi di Negeri Johor. PUNCA KRISIS AIR : JAWATANKUASA BERTINDAK SELAMATKAN AIR JOHOR (JBSAJ) berpendirian bahawa punca utama kepada berlakunya krisis air di Kluang dan Batu Pahat adalah seperti berikut ; 1. Pencerobohan Kawasan Tadahan Air (Water Catchment Area) 2. Pencemaran sungai 3. Penguatkusaan yang lemah 4. Kegagalan Kerajaan/JBA/SAJ/SAJH mengabil langkah-langkah pencegahan. 1) PENCEROBOHAN KAWASAN TADAHAN AIR Y.A.B Menteri Besar Johor dalam kenyataan di dalam akhbar Berita Harian bertarikh 4hb. Mei, 2005 menyatakan seluas 718 hektar (1,774 ekar) tanah di Empangan Sembrong diceroboh lebih 10 tahun lalu untuk aktiviti penanaman kelapa sawit. Aktiviti pembalakan secara haram juga dikesan disekitar kawasan tadahan air Empangan Sembrong seperti di Bukit Jintan. Terdapat juga aktiviti penanaman sayur-sayuran secara meluas berhampiran dengan Empangan Sembrong. Terdapat juga sebuah Pusat Latihan Khidmat Negara (PLKN) berhampiran Empangan Sembrong. Apabila pokok-pokok di kawasan tadahan air di tebang untuk aktiviti pembalakan atau pertanian maka fungsi kawasan tadahan air akan terganggu. Secara idealnya bila berlaku hujan maka hanya 30% air hujan akan masuk kedalam sungai atau empangan manakala 70% lagi akan jatuh di kawasan tadahan air yang kemudiannya meresap kedalam tanah. Bila berlaku kemarau, air yang berada di kawasan tadahan akan mengalir melalui mata air kedalam sungai atau empangan. Proses ini akan melambatkan air sungai atau empangan daripada kering. Antara implikasi lain bilamana kawasan tadahan air diceroboh ialah ; 1) Kesukaran pembentukan awan di kawasan empangan. 2) Air empangan akan cepat kering. Sebagai contoh setiap pokok kelapa sawit memerlukan air sebanyak 5 gelen sehari 3) Berlakunya pencemaran daripada aliran sisa baja, racun serangga dan najis binatang ke dalam empangan. Kadar kandungan amonia di dalam air akan meningkat. 2) PENCEMARAN SUNGAI – SG. BEKOK Daripada lawat periksa yang dilakukan di dapati pencemaran sungai berlaku daripada sumber-sumber berikut ; a) Ladang kelapa sawit secara besar-besaran Parit Ngamarto terletak lebih kurang 8 km daripada pekan Yong Peng dan merintangi Sg. Bekok. Di kawasan rizeb sepanjang sungai kampung ini terdapat tanaman kelapa sawit penduduk setempat yang ditanam secara haram dan secara sah. Untuk mendapatkan hasil buah kelapa sawit yang bermutu penduduk di sini akan meletakan baja ammonia. Baja ini akan menyerap ke dalam tanah dan sebahagianya dialirkan ke dalam Sungai Bekok. b) Sistem peparitan dan penyaliran air buangan daripada pengguna di sekitar bandar Yong Peng mengalirkan bahan buangan ke dalam sungai bekok. c) Kewujudan penternakkan ayam, lembu dan kambing secara komersial d) Pusat Pelupusan Sampah di Yong Peng berdekatan (500 meter) dari Sg. Bekok e) Kilang-kilang yang dibina berdekatan dengan Sg. Bekok 3) KEGAGALAN KERAJAAN MENGAMBIL LANGKAH-LANGKAH PENCEGAHAN Empangan Bekok (1984) dan Empangan Sembrong (1990) dibina untuk tujuan tebatan banjir. Pada tahun 1985 Syt. Sepakat Setia Perunding Sdn. Bhd. dan Snowy Mountains Engineering Corporation (SMEC) telah menjalankan kajian dan mendapati 71% dari Lembangan Batu Pahat dilapisi oleh tanah “pyrite” setebal 50cm yang mengandungi besi berat yang boleh menghasilkan asid sulfurik. Demi menyedari bahawa air adalah merupakan keperluan asasi kepada kehidupan manusia dan menyedari bahawa ketiadaan bekalan air yang bersih dan berterusan boleh mengundang pelbagai masalah kepada kesihatan, perniagaan, produktiviti, pelaburan dan sebagainya, maka JAWATANKUASA BERTINDAK SELAMATKAN AIR JOHOR (JBSAJ) mendesak Kerajaan Negeri Johor supaya dengan SEGERA : TINDAKAN JANGKA PENDEK (SEGERA) : 1) JADUAL CATUAN AIR HENDAKLAH DILAKSANAKAN SECARA SISTEMATIK DAN EFEKTIF Mendesak supaya SAJH memastikan jadual catuan air yang telah ditetapkan dipatuhi sepenuhnya tanpa pengecualian khususnya menjelang bulan Ramadhan dan Syawal yang akan datang. Mana-mana jadual catuan air yang gagal disempurnakan oleh SAJH maka penghantaran air dengan menggunakan lori hendaklah disediakan secepat mungkin bagi mengelakkan pengguna dibebankan dengan lebih banyak masalah. 2) MEMBERHENTIKAN SERTA MERTA SEBARANG AKTIVITI PERTANIAN, PENTERNAKAN ATAU PEMBALAKAN DI SG. SEMBRONG, SG. BEKOK DAN EMPANGAN SEMBRONG SERTA KAWASAN TADAHAN AIR. Tindakan ini perlu bagi memastikan kawasan tadahan air tidak terus dimusnahkan. Mengikut siasatan Jawatankuasa Bertindak Kawasan Tadahan Empangan Sembrong sepatutnya diwartakan seluas 136.4 km persegi manakala Kawasan Tadahan Empangan Bekok 354 km persegi. 3) MENINGKATKAN PENGUATKUASAAN Perkara 25 - PBN boleh membuat peraturan-peraturan untuk melarang atau mengawal dari berlakunya pencemaran, kecemaran atau pemendakan mana-mana sungai, empangan atau kawasan tadahan. Kerajaan Negeri melalui agensi penguatkuasa seperti Pejabat Tanah & Galian (PTG), Pejabat Tanah Daerah, Jabata Alam Sekitar (JAS) hendaklah meningkatkan penguatkuasaan serta pemantauan khususnya aktiviti pencerobohan kawasan tadahan (seperti pembalakan, penamana kelapa sawit, penanaman sayur-sayuran dan pemeliharaan binatang) dan penyaluran bahan buangan ke sungai. Hukuman yang berat hendaklah dikenakan kepada pihak-pihak yang melakukan kesalahan supaya kesalahan yang sama tidak akan berulang di masa hadapan. Kilang Johmewah Paper Mill Sd. Bhd. sebelum ini telah melakukan 2 kesalahan dan telah dibawa ke Mahkamah oleh JAS dan dikenakan denda RM1,500 (1994) dan RM5,000 (1995). 4) MENUTUP TEMPAT PELUPUSAN SAMPAH DI YONG PENG Kerajaan melalui Jabatan Alam Sekitar (JAS) hendaklah mengambil tindakan tegas dengan mengarahkan supaya Majlis Daerah Yong Peng menutup dengan segera tapak pelupusan sampah yang terletak berdekatan dengan Sg. Bekok iaitu lebih kurang 500 meter. Tempat pelupusan sampah ini akan menjadi sumber pencemaran kepada air Sg. Bekok. 5) PEMINDAHAN AIR MENTAH Salah satu dari strategi Kerajaan Negeri. Bina paip sepanjang 10 km dari Sungai Sembrong Timur ke Empangan Sembrong Barat dengan kos RM45 juta. Bermula akhir tahun dan akan siap dalam tempoh 9 bulan. Pemasangan paip dari Empangan Bekok ke loji rawatan air di Yong Peng, Parit Raja dan Sri Gading sejauh 17 km dengan kos RM160 juta pula dijangka siap awal tahun hadapan. Jawatankuasa Bertindak bersetuju dengan strategi yang dilaksanakan oleh Kerajaan Negeri tetapi dengan syarat projek-projek tersebut dilaksanakan secara tender projek dibuat secara terbuka dan kos projek hendaklah pada paras yang munasabah dan kompetatif. TINDAKAN JANGKA PANJANG : 1) MEWARTAKAN KAWASAN TADAHAN AIR Perkara 24, Enakmen Bekalan Air, 1993 - PBN boleh mewartakan mana-mana tasik atau sungai atau mana-mana bahagiannya atau persekitarannya menjadi kawasan tadahan sesuatu kolam takungan atau pengambilan bekalan air jika ternyata kepada PBN bahawa pengisytiharan itu adalah perlu untuk tujuan memeliharakan atau melindunginya. 2) MEWUJUDKAN SISTEM PENGURUSAN KAWASAN TADAHAN Kerajaan hendaklah melaksanakan system “INTEGRATED WATER RESOURCES MANAGEMENT (IWRM)” yang dianggotai oleh wakil-wakil daripada jabatan teknikal seperti Jabatan Pengaliran dan Saliran (JPS), Jabatan Alam Sekitar (JAS), Jabatan Mineral & Geosains, Jabatan Pertanian, Jabatan Perkhidmatan Haiwan (JPH), SAJH, SWC dll. Dengan ujudnya Task Force ini maka kesemua perkara boleh diambilkira secara menyeluruh di samping mampu untuk menjangkakan masalah yang akan timbul di masa hadapan dengan mengambil langkah-langkah pencegahan yang bersesuian dan berkesan daripada sekarang. 3) MENGGUNAKAN TEKNOLOGI TERKINI Meneruskan rawatan air sediada dengan mengadaptasi teknologi terkini seperti teknologi “Membrance & Reverse Osmosis” yang digunakan di Singapura sehingga kos rawatan air se meter padu lebih rendah dari Malaysia. 2003 – Singapura telah mengitar semula air kumbahan (NeWater) 2005 – Singapura telah membina loji pemprosesan air laut antara terbesar di dunia dengan kos S$200 juta (RM446 juta) dengan keupayaan menghasilkan 136,380 meter padu air tawar sehari. Ini adalah bersamaan 10% keperluan air Singapura. 4) MEWUJUDKAN PELBAGAI SUMBER AIR MENTAH Seperti air bawah tanah yang ditemui di Bukit Permai dan Ulu Belitong. Singapura jika dahulu bergantung sebanyak 50% bekalan air dari Malaysia tetapi sekarang hanya bergantung sebanyak 30% sahaja. Bekalan air Singapura adalah Kawasan Tadahan Air (50%), Air Kumbahan (10%) dan Air Laut (10%). 5) MENGADAKAN PROJEK PEMULIHARAAN SUNGAI Sungai-sungai yang membekalkan air kepada loji-loji di Johor hendaklah diberikan keutamaan dalam aspek pemuliharaan yang kini sedang menghadapi pencemaran yang teruk. Kempen yang diadakan selama ini masih belum mencapai tahap yang memberansangkan terutamanya yang dihadapi oleh air di Sungai Bekok. Jabatan Alam Sekitar (JAS) dengan kerjasama jabatan yang lain seperti Jabatan Pertanian, Jabatan Haiwan, Pihak Berkuasa Tempatan (PBT), Pejabat Tanah dan Galian (PTG) perlu lebih bertanggung jawab dalam mengawal kawasan pengambilan air dan takungannya serta memelihara kualiti sumber air mentah yang digunakan sebagai bekalan air. 6) MENGKAJI SEMULA TERMA-TERMA PERJANJIAN PENSWASTAAN AIR JOHOR Antara perkara yang perlu dikaji semula adalah; a. Kerajaan Negeri Johor sepatutnya tidak boleh memiliki saham dalam SAJH kerana ini akan menimbulkan “conflict of interest” membantutkan proses pemantauan dan pengutkuasaan dari pihak kerajaan keatas SAJH. Setakat ini Kerajaan Negeri memegang 15% saham dalam SAJH melalui Yayasan Pelajaran Johor (YPJ) dan satu saham istimewa ‘Golden Share’. b. Projek-projek besar SAJH hendaklah dilaksanakan secara Tender Terbuka bukan seperti amalan sekarang dibolot oleh Ranhill Bhd iaitu pemegang saham utama SAJH. Ranhill boleh memanipulasi kos sesuatu kontrak kerana ianya dibuat secara Tender Tertutup. “Air Bersih Asas Kehidupan Sihat” Sekian, terima kasih.